Psikologjia e fuqisë së vullnetit pohon se asgjë nuk është e pamundur kur ekziston vendosmëria, kur ka karizëm dhe truri stërvitet për të marrë vendime më të mira. Jo të gjithë kanë lindur me këto aftësi dhe vlera personale, por i zhvillojnë ato me kalimin e kohës, duke realizuar kufijtë dhe aftësitë e tyre.
Ndoshta do t’ju habisë të dini se psikologjia i kushton një hapësirë ekskluzive fuqisë së vullnetit. Në realitet, është ajo pjesë e kategorisë më të gjerë të motivimit, ku nuk mungojnë terapistët dhe trajnerët e specializuar në mësimin e strategjive më të mira për të nxjerrë pikat e forta të personit. “Nuk ndodh sepse gjërat janë të vështira dhe nuk guxojmë, por sepse nuk guxojmë edhe pse janë të vështira”, thotë Seneca.
Sidoqoftë, mund të themi se kjo fushë studimi është konsoliduar që nga viti 2011 pas një kërkimi të kryer nga Shoqata Psikologjike Amerikane (APA). Qëllimi ishte të vlerësohej niveli i stresit të popullatës amerikane, si dhe shkaktarët. Rezultatet treguan një informacion shumë të rëndësishëm. Më shumë se gjysma e të anketuarve deklaruan se ishin të vetëdijshëm se nuk udhëhiqeshin nga një mënyrë e shëndetshme jetese, ku ankthi dhe stresi ishin armiqtë e tyre më të këqij.
Gjithashtu pohuan se nuk kishin vullnet për të ndryshuar, për të pasur gjendjen e duhur shpirtërore ose të kishin burime të përshtatshme për të përmirësuar gjendjen e tyre. Pse ndodh kjo? Pse ndonjëherë vonohemi? Pse na mungon vullneti për të luajtur sport, për të ndaluar pirjen e duhanit ose për të gjetur guximin për të ndjekur ëndërron që e kemi ruajtur në sirtar? Psikologjia e vullnetit na jep përgjigjet që kërkojmë.
Çfarë është me të vërtetë “vullneti”?
Ndonjëherë kemi një mendim të gabuar në lidhje me fusha të ndryshme të sjelljes njerëzore. Ndoshta ju ka ndodhur të përjetoni periudha në të cilat ju ka munguar plotësisht forca e vullnetit, keni qëndruar mbyllur në një dhomë të errët pa e ditur se çfarë të bëni, duke reaguar dhe ndjerë plotësisht të pambrojtur. Në situata të tilla nuk kanë munguar kritikat për dobësinë dhe pamundësinë tuaj për të reaguar. Psikologjia e vullnetit qartëson se ky dimension nuk i përket gjenetikës, askush nuk lind me një program të instaluar paraprakisht që aktivizohet kur është i nevojshëm. Kjo energji e brendshme është shumë e ndjeshme ndaj gjendjes shpirtërore, kontekstit në të cilin jetoni dhe edukimit që merrni.
Askush nuk na mësoi strategjitë për të kapërcyer frikën, pavendosmërinë, për të trajnuar vetëkontrollin ose vendosmërinë personale. Prandaj, është e rëndësishme që së pari të përcaktojmë se çfarë kuptojmë me “vullnet”. Guximi është rezistencë ndaj frikës dhe sundimit të frikës, por jo mungesë frike, thotë Mark Twain.
Karakteristikat e forcës së vullnetit
Sipas Shoqatës Amerikanë të Psikologjisë, fuqia e vullnetit është një rregullim i vetëdijshëm i egos, me të cilin mund të arrihet një qëllim, i vetëdijshëm se e meriton atë. Ky dimension është i lidhur ngushtë me vetëvlerësimin dhe vetëkonceptimin. Një aspekt i rëndësishëm që lidhet me këtë dimension ka të bëjë me rregullimin e mendimeve negative ose kufizuese. Ne duhet të mësojmë të kontrollojmë impulset e padëshiruara që na pengojnë. Ai gjithashtu shoqërohet me aftësinë tonë për të vonuar kënaqësinë.
Duhet të jemi në gjendje t’i rezistojmë tundimeve afatshkurtra për të arritur qëllime afatgjata. Si konkluzion, duhet thënë se të gjitha këto aftësi dhe burime psikologjike mund të aftësohen. Në fakt, të gjithë duhet ta bëjmë, pa harruar rëndësinë e transmetimit të këtyre strategjive motivuese te fëmijët, për t’i udhëzuar ata të marrin përgjegjësi dhe të vendosin qëllime që në moshë të re.
Përgatiti: Orjona TRESA / Botuar në Revistën “Psikologjia”, Nr. 153
