Maji-Muaji i shëndetit mendor
“Kur ta vuri gjyshi emrin, mirë e pati që ta la Borë,” – i tha e ëma Borës 17-vjeçare dje në mëngjes. Ajo vazhdonte t’i tregonte së bijës që është e ftohtë dhe dembele, arrogante dhe e llastuar, por vajza për asnjë moment nuk i zgjonte sytë e bukur të shikonte nënën. Nëna hapi perden dhe dritaren, por sytë e Borës ishin ngulitur në murin e mbuluar me korrozion.
“Borë, kam harruar se kur ke pastruar dyshemenë e dhomës tënde dhe pak më parë telefonuan nga shkolla jote dhe thanë që dje nuk i ke pasur as detyrat,” – vazhdonte të fliste nëna duke mbledhur disa merimanga që ishin varur në murin e dhomës. Vajza nuk reagonte aspak, as për një çast. Mendja e saj kishte kaluar në dimensione të tjera. Ajo ishte e bardhë si vetë emri edhe pse fytyra e saj ishte mbuluar me rrathët e zinj. Gjithçka që supet e saj po mbanin në një moshë kaq të re kishte ngushtuar mendjen dhe mënyrën se si ajo shihte jetën dhe botën.
Një jetë me gjykime, një jetë me një gisht të drejtuar kah fytyra jote, një jetë me të qeshura ndaj hallit tënd, një nënë që të gjykon, një baba që është gjithmonë i pakënaqur, një familje që shikon se si po sillesh dhe me kë po flet qoftë në shkollë a në rrugë – për një fëmijë janë barrë e rëndë. Bora kishte kaluar në depresion.
Kur e ëma hapte dritaret, Borës i pengonin hapat e njerëzve nëpër rrugët me kalldrëm pranë shtëpisë së saj. Ajo nuk e njihte më veten. Rrëmuja në dhomë ishte e njëjta me rrëmujën në shpirtin dhe kokën e saj. Gjithsesi, asnjë nuk ishte që t’i ledhatonte kokën, t’i thoshte se do të kalojë. Ndoshta po të ishin që nga fillimi, ajo gjendje nuk do të ndodhte në fund të fundit.
Ajo ishte një e re me ëndrra dhe jetë, gjë e cila u pre dhe u shua ngadalë.
Kjo ndodhi sepse babai i saj kërkoj një bijë pa gabime dhe shumë të zgjuar e të aftë, një që nuk i dëgjohet asesi e qeshura kur kalon rrugën, një që ecë me kokën ulur kur kalon nga njerëzit. Nëna e saj kërkoj një vajzë punëtore, një që nuk hedh hapin nga shtëpia, një që nuk ka pse të jetë si gjithë të tjerat sepse “njerëzit flasin”. Dhe Bora, duke u munduar të jetë ashtu siç duan të tjerët harroj jetën e saj, ajo i ndërroi ëndrrat me dëshirat e prindërve dhe të rrethit, ajo nuk do të shkoj në universitetin ku donte sepse kushërira e saj do vazhdojë një degë tjetër dhe duhet të shkojnë bashkë.
Gjithçka rreth saj u shua dhe asnjë nuk po e vërente, qoftë as më të afërmit. Kur shkonte në shkollë nuk i krihte flokët dhe të tjerët e përqeshnin. Ajo nuk mund të përqëndrohej në detyra dhe mësuesit e shënjëstronin si shembullin “e keq” të klasës. Kjo, sepse ne, kemi prindër, mësimdhënës dhe të afërm që gjykojnë, por asnjëherë nuk ndihmojnë.
Bora po mendonte akte ekstreme. Ajo donte që jeta e saj të përfundonte këtu, sepse nuk ishte mjaftueshëm e mirë.
Ju mund të jeni duke jetuar me fëmijë, të mitur e të rinj që po mendojnë t’i japin fund jetës së tyre dhe ju veç sa po u jepni hapin më pranë këtyre akteve.
Një i ri nuk është dembel, nuk mund të jetë arrogant, nuk është i padashur. Ai thjeshtë po jep atë që po merr, si në shtëpi apo shkollë dhe komunitet.
Falni dashuri dhe vëmendje. Ato mund të shpëtojnë jetë që janë shumë afër fundit.
Historinë e Borës nuk dua ta përfundoj, sepse ne e kemi në dorë ta përfundojmë të gjithë bashkë.
Unë kam njohur shumë Bora në jetën time që po presin qoftë edhe veç një dorë që zgjatet drejt tyre. Ato janë të bardha dhe të pastërta. Fjalët dhe mendimet gjykuese nuk vlejnë më shumë sesa jeta e dikujt. Një shpirt aq i ri nuk meriton që të shoh një pamje të zezë kur kalon para pasqyrës!
