Intervistoi për Gazetën Frymëzimi: Ferdane Sahiti
Alketë Spahiu- u lind më 1989 në Prishtinë. Ka filluar të shkruaj që nga vitet e para të shkollës fillore dhe poezitë e saj u botuan në revista të ndryshme kulturore e letrare. Shkollën fillore dhe të mesme i përfundoi në Gjilan ndërsa fakultetin dhe magjistraturen në lëminë e shkencave politike, komunikimit ndërkulturor dhe diplomacisë multilaterale e sigurisë kolektive në Universitetin e Perugias në Itali.
Është fituese e shume cmimeve lerare, përfshirë edhe Çmimin për Debutanten më të mirë në Takimet e Poeteshave Shqiptare 2005, çmimin e tretë të konkursit “Poezi per Paqe” organizuar nga portali kulturor “Kult Plus”, çmimin “Pena e Flakës” për poezinë më të mirë në manifestimin “Flaka e Janarit e çmimin “Doruntina’ në manifestimin e organizuar nga “Jehona e Karadakut” në Kumanovë.
Aktualisht, është e angazhuar si konsulente në një program të për ngritjen e kapaciteteve të agjencive të sundimit të ligjit në Ballkanin Perëndimor, financuar nga Komisioni Europian e zbatuar nga Ministria e Punëve të Brendshme Italiane. Përvojat paraprake përfshijnë konsulencë ligjore dhe menaxheriale në parandalimin dhe luftimin e dhunës ndaj grave si pjesë e UNDP në Kosovë ( Programit për Zhvillim të Kombeve të Bashkuara), nxitjen dhe avancimin e dialogut ndërfetar dhe ndëretnik, ndërtimin e paqes, promovimin e të drejtave të njeriut dhe sundimin e ligjit. Përpos fjalës së shkruar, pasion ka vallëzimin dhe muzikën klasike.
Është pjesëmarrëse e rregullt e orës së madhe letrare të Flakës së Janarit dhe ngjarjeve tjera kulturore të nivelit lokal dhe mbarëkombëtar. Këtë vit, ishte edhe koordinatore dhe organizatore e shtyllës letrare te “Flakës së Janarit”.
Deri më tani ka botuar katër vepra letrare: “Kur buzëqesh hëna ” (poezi për fëmijë), Ylberi, 2003; “Nën cytjet e tërbimit” (roman), Spektri, 2005; “Syri qan për syrin” (poezi), Rozafa 2007 si dhe “Muza jam unë” (poezi), Rozafa, 2013.
Jeton mes Kosovës dhe Italisë.
F.Sahiti: Si e zbulove dashurinë për shkrimin? Ishte diçka që ndodhi papritur apo lindi me kohë?
Alketë Spahiu: Bëra një rrugëtim në kujtimet e mia dhe nuk arrij ta kujtoj saktë se si lindi dashuria ime për fjalën e shkruar. Mund t’ju them vetëm se poezinë e parë e kam botuar në moshën tetë vjeçare, në një revistë për fëmijë që botohej asokohe, “Ylberi”. Përndryshe, më ka pëlqyer të rimoj ngapak edhe para se të shkoja në shkollë, të bëja lojë fjalësh. Mendoj që ishte një dashuri e injektuar edhe nga mami im, që ka shkruar në moshë të re por nuk ka vazhduar me krijimtari për shkak të rrethanave të kohës.
F.Sahiti: Çfarë të shtyn të ulesh e të shkruash? Ka ndonjë ndjesi apo situatë që të ndez frymëzimin?
Alketë Spahiu: Krijimtaria ime e deritanishme ka qenë totalisht e bazuar në frymëzime spontane, mbase ndonjëherë të ndikuara edhe nga ndonjë rrethanë e caktuar. Sidoqoftë, e bukura më frymëzon përherë, qoftë në formën e përjetimit të drejtëpërdrejtë, ose jo të drejtëpërdrejtë. Një shëtitje e bukur, një libër i mirë, një pije e një ndejë e mirë zgjon tek une nuanca të ndjesive artistike të cilat më pas konvertohen kryesisht në poezi. Unë nuk e konsideroj veten poete të sforcuar, shpëshherë miqtë e mi më kërkojnë t’ju shkruaj ndonjë poezi për fëmijët e tyre që u nevojitet pëe raste të ndryshme, më vënë shumë në vështirësi: nuk është se nuk dua të ndihmoj, por duhet të sforcohem, e kur sforcohem, nuk jam vetja.
F.Sahiti: Kur shkruan, për kë e bën më shumë: për veten, për lexuesin apo për t’u kuptuar?
Alketë Spahiu: Unë shkruaj në rradhë të parë për veten, sikurse edhe poetët tjere, ka shkrime e poezi të shumta që unë nuk i ndaj me askënd, mbesin si sekrete të mi ate vogla. Ato që i ndaj me lexuesit, nuk i ndaj për t’u kuptuar, ngase sidomos poezia, nuk ka nevoje të kuptohet. Por të përjetohet, të shijohet. E këtë e bën çdo lexues në mënyrën e vet.
F.Sahiti: Çfarë ndjesie të jep kur e lexon një tekst tëndin pas një kohe?
Alketë Spahiu: Kur lexoj shkrime që kam shkruar para një kohe, është sikur të bësh një ekskursion në kujtime, në emocione. Zakonisht me japin ndjenjën e njejtë sikur në momentin që e kam plasuar në letër. Ka edhe shkrime që me bëjnë të qesh, sidomos ato që i kam shkruar si fëmijë, ose në adoloshencën e hershme.
F.Sahiti: A ka ndonjë tekst tëndin që e ke shumë për zemër? Pse?
Alketë Spahiu: Patjetër që po, do të veçoja romanin tim “Nën cytjet e tëebimit” sepse u nis si ese per pjesëmarrje në një garë në parandalimin e trafikimit me qenie njerëzore e u shndërrua në roman; poezia “Ederlezi” sepse shpërndan mesazh për paqe e komunikim ndërkulturor; poezia “Peng i lirisë” sepse është një lloj autobiografie në vargje dhe nje poezi që e kam shkruar rishtaz “Fustani me bougainvillea” me të cilën kam një lidhje të ndjeshme dhe emocionale.
F.Sahiti: Ka raste kur nuk të del fjala, ose kur të duket se asgjë nuk ka kuptim në letër? Si e përballon këtë?
Alketë Spahiu: Ka patur edhe te tilla raste, por jo kur jam e frymezuar. Ka ndodhur kur e mundoja veten pa qenë e frymezuar që të shkruaj për ndonjë temë të caktuar. Kur e kam frymëzimin, fjalët rrjedhin natyrshëm, është vetë dora që shkruan.
F.Sahiti: A të ka ndikuar ndonjëherë ndonjë libër apo autor aq fort sa të të ndryshojë mënyrën si shkruan?
Alketë Spahiu: Prej poeteve që më pëlqejnë, do të kisha veçuar Mimoza Ahmetin e Alda Merinin, megjithatë nuk më kane ndikuar në mënyrën se si shkruaj une sepse mundohem t’i qëndroj besnike stilit tim. Më pelqën shume edhe Pemza Peso, bën një lojë fjalësh në varg duke e bërë poezinë e saj unike. Në prozë, Ismail Kadare, Fatos Kongoli, Orhan Pamuk, Isabel Allende e Elif Shafak janë autorë që më pëlqëjnë pothuajse gjithçka që kanë shkruar e shkruajnë. Më frymëzojnë, por siç e shkruva edhe me herët, secili është mirë që të kultivoj një stil autentik.
F.Sahiti: Si ndihesh kur dikush lidhet emocionalisht me ndonjë poezi a shkrim tëndin?
Alketë Spahiu: Mendoj që është ndjenjë shume e mirë për çdo autor. Më ka ndodhur shpesh të kem raste te tilla, është si një simbiozë mes shpirtave duke qenë se shkrimet e mia burojnë nga shpirti im.
F.Sahiti: A i ndan gjithmonë tekstet e tua me të tjerët, apo ka edhe nga ato që i ruan vetëm për vete?
Alketë Spahiu: Ka edhe shume tekste që nuk i ndaj, sidomos ato që kanë më shumë elemente personale dhe shkruhen në ndonjë moment të caktuar të jetës. Ka raste kur me pas përpunohen e ndahen si një version i ri, duke vazhduar t’i ruaj origjinalet për vete.
F.Sahiti: Çfarë do t’u thoshe atyre që duan të shkruajnë, por nuk guxojnë të nisin?
Alketë Spahiu:Unë i inkurajoj të gjithë ata që kane dëshirë e talent që të shkruajnë dhe të ndajnë botën e tyre artistike me një publik më të gjerë. Megjithatë, më pëlqën kur dëshira ka një dozë talenti sepse arti, letërsia e do të natyrshmen, jo artificialen. Për të qenë poet i mire nuk mjafton vetëm dëshira, duhet pak talent e shume punë.
F.Sahiti: Si e përdor rrjetin social për krijimtarinë tënde? A ndihesh i/e lirë apo i/e kufizuar kur ndan poezitë aty?
Alketë Spahiu: Për të shpërndarë krijimtarinë time, përdor kryesisht Facebook e Instagram. Duke qenë se shumica e konkurseve letrare po kërkojnë poezi të papublikuara as edhe në rrjete sociale, zakonisht i publikoj pas pjesëmarrjes nëpër ngjarje te tilla, për hir te korrektësisë. Në rrjete sociale ndihem e lirë sepse kam një audiencë më të gjerë që nuk përfshin vetëm miqtë nga bota e artit, duke i bërë poezitë e mia të qasshme për lexim për një publik më të gjerë.
F.Sahiti: A ke menduar ndonjëherë të botohet ndonjë përmbledhje me shkrimet e tua? Çfarë do të përfshije aty?
Alketë Spahiu: Ka vite që unë e kam gati një përmbledhje me poezi e cila vetëm se po pasurohet. Duke qenë se kam konkuruar dy herë, njëherë në Komunën e Gjilanit dhe tash së fundmi në Minstrinë e Kulturës dhe projekti im nuk ka kaluar, po presim ditë më të mira e ndonjë mundësi financimi.
F.Sahiti: Si ndikon rutina e përditshme në procesin tënd krijues – të ndihmon apo të pengon?
Alketë Spahiu: Me raste më ndihmon duke më krijuar momente unike të cilat më pas transformohen në poezi, me raste më pengon stresi e dinamikat e përdishme që e kufizojnë çdo artist, e jo vetëm mua.
F.Sahiti: A mendon se sot është më e lehtë apo më e vështirë të jesh poet/shkrimtar në një botë digjitale?
Alketë Spahiu: Sa i përket anës logjistike, sot është shumë më lehtë që një krijim të arrij lexuesin. Në anën tjetër, bota dixhitale po krijon hapësirë edhe per shumë njerëz pa talent të promovohen. Gjithsesi, besoj që tani është shumë më e lehtë sepse mundësitë janë më të shumta, aq sa jemi berë më shumë krijues se lexues.
F.Sahiti: Si përballesh me komentet apo kritikat që mund të marrësh për krijimet e tua?
Alketë Spahiu: Unë shpirtin poetik e kam të skalitur edhe në personalitetin tim, e konsideroj veten një shpirt te lirë e pa komplekse, andaj kritikat konstruktive janë të mirëseardhura. Gjithmone ka mundësi mësimi, përmirësimi. Kështuqë kritikat i pranoj me shumë sportivitet, duke patur parasysh edhe nga kush më vijnë. Nuk është e njejtë një kritike nga një kritik letrar, krijues apo lexues i dëshmuar si kritikat e atyre që shkruajnë me porosi, apo të atyre që libri i fundit që kane lexuar ka qenë “Pinocchio”.
